Wszystko o czasowniku w języku niemieckim


Wszystko o czasowniku w języku niemieckim

Teoria, odmiana czasownika, rodzaje czasowników i przykłady zastosowania.

Czasownik teoria

Czasownik jest odmienną częścią mowy i odpowiada na pytania: Co robi? Co się z nim dzieje? Formą podstawową czasownika jest bezokolicznik. W języku polskim bezokolicznik kończy się na na –ć (cieszyć się, spać, pisać). W języku niemieckim bezokolicznik kończy się na –en (malen – malować, fragen – pytać, trinken – pić).

Aby odmienić czasownik przez osoby w czasie teraźniejszym Präsens, należy usunąć końcówkę –en i do tematu czasownika dodać końcówki osobowe.

Końcówki osobowe

Personalpronomen – Zaimek osobowy Verbendungen – Końcówka
ich -e
du -st
er/sie/es/man -t
wir -en
ihr -t
sie/Sie en

Czasownik regularny

  malenmalować besuchenodwiedzać, uczęszczać fragen -pytać
ich male besuche frage
du malst besuchst fragst
er/sie/es/man malt besucht fragt
wir malen besuchen fragen
ihr malt besucht fragt
sie/Sie malen besuchen fragen

Czasowniki, kończące się na: -t, -d, -chn, -ffn, -tm, otrzymują w 2. i 3. os. lp. i 2. os. lm. przed końcówką osobową samogłoskę e.

  antwortenodpowiadać rechnenliczyć badenen -kąpać się
ich antworte rechne bade
du antwortest rechnest badest
er/sie/es/man antwortet rechnet badet
wir antworten rechnen baden
ihr antwortet rechnet badet
sie/Sie antworten rechnen baden

Czasowniki, których temat kończy się na: -s, -ss, -ß, -z, -tz, -x, w 2. os. lp. zamiast końcówki -st otrzymują końcówkę -t.

  heißennazywać się tanzentańczyć reisen – podróżować
ich heiße tanze reise
du heißt tanzt reist
er/sie/es/man heißt tanzt reist
wir heißen tanzen reisen
ihr heißt tanzt reist
sie/Sie heißen tanzen reisen
Przykłady

Der Lehrer fragt den Schüler. Heißt du Martha? Ihr tanzt gern. Sie reisen viel. Du lernst doch Deutsch. Meine Schwester maltin der Freizeit. Ich bade im Meer. Sie antwortet nicht. Du rechnest zu schnell. Das Kind besucht ein Gymnasium. Fragst du mich?

Ćwiczenia – czasownik regularny

Czasownik nieregularny

  • czasowniki, w których samogłoska rdzenna a zmienia się w 2. i 3. os. lp. na ä, np.: laufen (biec), schlafen (spać), fahren (jechać), tragen (nosić), waschen (myć, prać), halten (trzymać, zatrzymać się)

 

  • czasowniki, w których samogłoska rdzenna e zmienia się w 2. i 3. os. lp. na i, np.: helfen (pomagać), sprechen (mówić), essen (jeść), geben (dawać), nehmen (brać), treffen (spotykać)

 

  • czasowniki, w których samogłoska rdzenna e zmienia się w 2. i 3. os. lp. na ie, np.: sehen (widzieć).

 

  laufenenbiegać
a => ä
helfenpomagać
e => i
sehenwidzieć
a => ie
ich laufe helfe sehe
du läufst hilfst siehst
er/sie/es/man läuft hilft sieht
wir laufen helfen sehen
ihr lauft helft seht
sie/Sie laufen helfen sehen

 

  • Czasowniki haben i sein.

 

  haben- mieć sein – być
ich habe bin
du hast bist
er/sie/es/man hat ist
wir haben sind
ihr habt seid
sie/Sie haben sind
Przykłady

Der Schüler läuft 2 Kilometer. Siehst du Gebirge do drüben? Ihr helft euren Eltern. Sie laufen oft. Sie hilft dem Jungen. Der Mann hat keine Zeit. Bist du zufrieden mit deinem Auto?

Ćwiczenia – czasowniki nieregularne

Ćwiczenia – czasowniki haben i sein

Czasowniki modalne

Czasowniki modalne odmieniają się przez zaimki osobowe inaczej w liczbie pojedynczej, a inaczej w liczbie mnogiej. Porównaj w tabeli.

  dürfen mieć pozwolenie können – umieć, potrafić, móc mögen – lubić müssen – musieć sollen – mieć powinność wollen – chcieć
ich darf kann mag muss soll will
du darfst kannst magst musst sollst willst
er/sie/es/man darf kann mag muss soll will
wir dürfen können mögen müssen sollen wollen
ihr dürft könnt mögt müsst sollt wollt
sie/Sie dürfen können mögen müssen sollen wollen

Czasowniki modalne występują z bezokolicznikiem innego czasownika tworząc z nim orzeczenie zdania. Czasownik modalny w formie osobowej występuje na drugim miejscu, a bezokolicznik (drugiego czasownika) na końcu zdania.

Przykłady

Ihr sollt das Buch lesen.
Ich muss fleißig arbeiten.
Das Kind kann endlich in die Schule gehen.
Die Schüler müssen für die Prüfung viel lernen.
Der Junge will Fußball spielen.

Ćwiczenia – czasowniki modalne

Czasowniki zwrotne

Czasowniki zwrotne to czasowniki z zaimkiem zwrotnym sich, który odnosi się zawsze do podmiotu.

W języku polskim zaimek zwrotny jest we wszystkich osobach taki sam się, natomiast w języku niemieckim przyjmuje w zależności od osoby różne formy.

Odmiana zaimka zwrotnego
  Zaimek zwrotny – Reflexivpronomen sich im Nominativ Akkusativ
Zaimek zwrotny się w mianowniku bierniku
Zaimek zwrotny – Reflexivpronomen sich im Dativ
Zaimek zwrotny sobie w mianowniku bierniku
ich mich mir
du dich dir
er/sie/es/man sich sich
wir uns uns
ihr euch euch
sie/Sie sich sich
Przykłady czasowników zwrotnych
  sich freuencieszyć się sich treffen – spotykać się sich rasieren – golić się
ich freue mich treffe mich rasiere mich
du freust dich triffst dich rasierst dich
er/sie/es/man freut sich trifft sich rasiert sich
wir freuen uns treffen uns rasieren uns
ihr freut euch trefft euch rasiert euch
sie/Sie freuen sich treffen sich rasieren sich

Nie wszystkie czasowniki zwrotne w języku niemieckim są również zwrotne w języku polskim.

Przykłady

sich unterhalten (rozmawiać), sich ausruhen (odpoczywać), sich bedanken (dziękować), sich erholen (odpoczywać), sich setzen (siadać)

Nie wszystkie czasowniki zwrotne w języku polskim są zwrotne w języku niemieckim.

Przykłady

lachen (śmiać się), spielen (bawić się), enden (kończyć się), heißen (nazywać się), lernen (uczyć się), beginnen (zaczynać się).

Przykłady zdań

Ihr freut euch auf die Ferien.
Ich rasiere mich jeden Tag.
Das Kind trifft sich mit dem Vater.

Ćwiczenia – czasowniki zwrotne

Czasowniki rozdzielnie złożone

Czasowniki rozdzielnie złożone składają się z akcentowanego przedrostka i czasownika.

Przedrostki rozdzielne

ab-, an-, auf-, aus-, bei-, ein-, fern-, fest-, mit-, nach-, statt-, teil-, um-, vor-, weg-, zu-, zurück-, zusammen-.

PRZYKŁADY

abnehmen (odchudzać się), anfangen (zaczynać), aufräumen (sprzątać), aussehen (wyglądać), beibringen (wpajać, uczyć), einschlafen (zasypiać), fernsehen (oglądać telewizję), feststellen (stwierdzać), mitbringen (przynieść ze sobą), nachholen (nadrobiać zaległości), stattfinden (odbywać się), teilnehmen (brać udział), umziehen (przeprowadzać się), vorstellen (przedstawiać), weggehen (odchodzić), zumachen (zamykać), zurückkommen (wracać), zusammenarbeiten (współpracować)

W czasie teraźniejszym Präsens czasownik odmieniamy, a przedrostek przechodzi na koniec zdania.

Ich stehe um sechs Uhr auf.
Er bringt mir die deutsche Grammatik bei.
Die Schüler kommen gleich zurück.

Jeśli czasownik rozdzielny występuje w zdaniu z czasownikiem modalnym, to jest na końcu zdania w formie bezokolicznika pisany łącznie (Porównaj).

Ich muss um sechs Uhr aufstehen.
Er soll mir die deutsche Grammatik beibringen.
Die Schüler möchten gleich zurückkommen.

Czasowniki nierozdzielnie złożone

Czasowniki nierozdzielnie złożone składają się z nieakcentowanego przedrostka i czasownika.

Przedrostki nierozdzielne

be-, emp-, ent-, er-, ge-, miss-, ver-, zer-.

PRZYKŁADY

besuchen (odwiedzać), empfehlen (polecać), entstehen (powstawać), erfinden (wynaleźć), gehören (należeć do), misstrauen (nie ufać), verstehen (rozumieć), zerstören (niszczyć) Przy odmianie czasownika w czasie teraźniejszym Präsens nie rozdziela się przedrostka od właściwego czasownika.

Ich besuche ein Lyzeum.

Ćwiczenia – rozdzielnie i nierozdzielnie złożone